Son zamanlar Ermənistanda anti-Rusiya ab-havası geniş yayılıb. 2018-ci ildə Nikol Paşinyanın Baş nazir seçilməsindən, xüsusilə də 44 günlük müharibə və Azərbaycanın antiterror əməliyyatından sonra ölkənin siyasi kursu tamamilə dəyişib.
Paşinyan ölkəsini Rusiyanın orbitindən çıxararaq Qərbyönümlü siyasət aparmağa üstünlük verib. Onun dönəmində İrəvanla Moskva arasındakı gərginlik pik həddə çatıb. Hətta Ermənistanın Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB), Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) və Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıxmaq istədiyinə dair bəyanatlar verilir. Əvəzində isə adıçəkilən ölkə NATO və Avropa İttifaqına qoşulmağa çalışır.
Əlbəttə ki, bütün bunlar Kremlin narazılığına səbəb olur. Hətta zaman-zaman Rusiyanın Ermənistanda çevriliş planı hazırladığı və Nikol Paşinyanı devirmək istədiyi iddia olunur. Lakin gəlinən son nöqtədə görürük ki, Kremlin bu planı baş tutmayıb.
Ümumiyyətlə, artıq Rusiyanın Ermənistanda çevriliş planının tamamilə iflas etdiyini söyləmək olarmı?
AĞ Partiya sədrinin birinci müavini, politoloq Əhəd Məmmədli “Cümhuriyət”-ə bildirib ki, Rusiyanın Ermənistanda çevriliş planının olduğu şübhəlidir:
"Yəni Paşinyanın Rusiya ilə düşmənçilik etdiyi, Kremlin də onu istəmədiyi iddia olunur. Lakin bütün bunlara rəğmən, məhz Paşinyanın hakimiyyəti dövründə Rusiya ilə Ermənistan arasındakı ticarətin 14 milyard dollara qədər çatacağı proqnozlaşdırılır. Kiçik ölkə olan Ermənistanın nəhəng Rusiya ilə bu qədər böyük hansı alış-verişi etdiyi də suallar doğurur. Əslində, Ermənistan Rusiya üçün sanksiyalardan yayınaraq öz mallarını satdığı bir ərazidir. Yəni rus malları adıçəkilən ölkədən başqa dövlətlərə satılır".
Politoloq qeyd edib ki, Paşinyan Rusiyaya sanksiyalardan yayınmaq üçün imkan yaradıb:
"Belə vəziyyətdə Kreml nə üçün onu devirsin ki? Düzdür, Paşinyan Qərbyönümlü addımlar atır. Lakin Rusiya Prezidenti Vladimir Putin üçün əsas puldur, yoxsa Ermənistanın hansısa simvolik addımları? Rusiyanın hərbi bazasının Ermənistanda olduğunu nəzərə almaq lazımdır. Üstəlik, bu ölkənin sərhədlərini də rus hərbçiləri qoruyur.
Eyni zamanda, Ermənistanın dəmiryolları da Rusiyanın nəzarətindədir. Bütün bunların fonunda Putinin Paşinyanı devirmək kimi bir planının olduğunu düşünmürəm. Düzdür, Kreml ona yaxın Ermənistan hakimiyyətinin olmasını istəyər. Ancaq Paşinyan da onlar üçün məqbuldur. Ümumiyyətlə, Putin və Paşinyan arasında xüsusi ziddiyyətlər görmürəm".
Azad Vətən Partiyasının Siyasi Şurasının sədri, siyasi ekspert Novruz Novruzov isə açıqlamasında bildirib ki, bu gün Rusiya öz xarici siyasətində “kələfin ucunu” itirdiyi üçün sabah nə olacağını proqnozlaşdırmaq çətindir:
"Amma hər addımı fitnə-fəsadla dolu olan bu fövqəlşovinist dövlətin mövcud durumu belə deməyə əsas verir ki, onun hər hansı bir dövlətdə çevriliş etmək qüvvəsi qalmayıb. Təbii ki, Ermənistan da bu sırada qərarlaşıb. Bunun bir neçə səbəbi var".
Ekspert həmin səbəblərdən bəhs edib:
"Birincisi, Rusiyanın Qafqaz siyasəti saralmış yarpaqları tökülən ağaca dönüb. Çünki bu siyasətin su içdiyi mənbələr quruyub. Xüsusilə də Qafqazın cənub dövlətləri üzrə Rusiyanın sözü keçmir. İkincisi, Rusiya Ukraynaya qarşı işğalçılıq müharibəsini səfehcəsinə davam etdirməklə iqtisadi cəhətdən gündən-günə zəifləyir. Hər hansı dövlətdə çevriliş etmək isə güclü maliyyə qaynağı tələb edir ki, hazırda bu amil Rusiya üçün böyük problemdir.
Üçüncüsü, konkret olaraq, Ermənistan Rusiyanın orbitindən faktiki olaraq xeyli uzaqlaşıb. İndi bu ölkədə gedən siyasi proseslərə ən azı 50/50 faiz nisbətində ABŞ nəzarət edir. Qalan 50 faizdə Türkiyənin, Azərbaycanın da payı var. Rusiyanın imkanı 10 faiz civarındadır ki, bu da Gümrüdəki hərbi bazasının hesabınadır".
Onun sözlərinə görə, əslində bu bazanın da fəaliyyət imkanı xeyli daralıb:
"Çünki Ukrayna ilə müharibə çərçivəsində Ermənistanda 5000 nəfərlik şəxsi heyətə malik bazanı saxlamaq çox xərc tələb edir. Üstəlik, Ukrayna cəbhəsində Rusiya əsgər çatışmazlığı ilə üz-üzədir. Düzdür, BMT iclaslarında, Rusiya XİN-in keçirdiyi brifinqlərdə Ermənistanın Rusiyanın nəzarətində qalması üçün rus diplomatlar müəyyən fikirlər söyləyir, siyasi atmacalar atırlar.
Lakin bunların təsiri çox azdır və əksər hallarda iş planına uyğun olaraq atılan addımlar təsiri bağışlayır. Bütün bu amilləri nəzərə alsaq, deyə bilərik ki, Rusiyanın çevriliş planı iflasa uğrayıb. Lakin ani çılğınlıq nəticəsində terror hadisəsinin törədilməsi imkanı qalır".
Həmsöhbətimiz hesab edir ki, bu, Rusiya siyasətinin son adəti kimi ortaya çıxa bilər:
"Məsələn, Rusiyaya xidmət edən ermənilərin revanşı, yaxud şəxsi motivləri qabardıb kimisə silahlı basqınla aradan götürmək versiyası qalır. Ancaq bu cəhdlər indilikdə çevrilişə səbəb ola bilməz. Çünki erməni cəmiyyəti artıq Rusiyaya və Kremlə xidmət edən ermənilərə nifrət edir. Təsadüfi deyil ki, bu günlərdə Kremlin danışan dili olan erməni Keosoyanın vəfatı ona qarşı ermənilərdə olan nifrəti azaltmayıb, əksinə, mətbuatda onu aşkar surətdə manqurt adlandıraraq lənətləyirlər".
Elmir Mustafa
“Cebheinfo.az”